راهنمای جامع کاشت بذر پیاز زرد (Allium cepa – Yellow Onion)

پیاز زرد، با نام علمی Allium cepa، یکی از سبزیجات ریشه‌ای و پرکاربرد در آشپزی جهانی است. این نوع پیاز با پوست طلایی-قهوه‌ای و گوشت سفید یا زرد کم‌رنگ، طعم تند و شیرینی دارد که پس از پخت ملایم‌تر می‌شود. کاشت پیاز از بذر، روشی اقتصادی و رضایت‌بخش برای تولید پیازهای تازه و سالم در باغچه شماست.

آشنایی با بذر پیاز زرد

• اسم بذر: پیاز زرد (Allium cepa – Yellow Onion)
• نام علمی: Allium cepa
• یک معرفی کوتاه و کاربردی: پیاز زرد گیاهی دو ساله است که معمولاً به صورت یک ساله برای برداشت غده (پیاز) کشت می‌شود. این پیاز با طعم قوی و شیرین پس از پخت، برای انواع غذاها، سوپ‌ها، خورشت‌ها و سالادها مناسب است.
• آیا یکساله است یا چندساله؟: معمولاً به صورت یکساله کشت می‌شود (برای برداشت غده)، اما از نظر گیاه‌شناسی دو ساله است.
• کاربردش چیه؟: خوراکی (غده پیاز برای آشپزی، برگ‌های سبز جوان برای سبزی خوردن).

روش کاشت

• چه خاکی لازم داره؟
  • بهترین نوع خاک: پیاز به خاکی حاصلخیز، با زهکشی بسیار خوب، سبک و غنی از مواد آلی نیاز دارد. خاک‌های لومی شنی با pH بین ۶.۰ تا ۷.۰ (کمی اسیدی تا خنثی) برای آن ایده‌آل هستند.
  • آیا به کود اولیه نیاز داره؟ بله، اضافه کردن مقادیر زیادی کمپوست یا کود حیوانی پوسیده به خاک قبل از کاشت، به تقویت رشد و تولید پیازهای بزرگ و سالم کمک می‌کند. خاک باید عمیقاً شخم زده و نرم باشد.
  • چقدر باید بذر رو زیر خاک کرد؟ بذرها را در عمق ۰.۵ تا ۱.۵ سانتی‌متری خاک بکارید.
• کی بکاریمش؟
  • بهترین زمان کاشت:
    • اوایل بهار: به محض اینکه خاک قابل کار شد (معمولاً ۶ تا ۸ هفته قبل از آخرین یخبندان مورد انتظار). این رایج‌ترین زمان برای کاشت بذر پیاز است.
    • اواخر تابستان تا اوایل پاییز: در مناطق با زمستان‌های ملایم، می‌توان پیاز را در پاییز کاشت تا در بهار سال بعد برداشت شود.
  • چه دمایی برای جوانه زدنش خوبه؟ بین ۱۳ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد.
• چطوری بکاریمش؟
  • مستقیم توی باغچه یا اول توی گلدون کوچیک (نشا)؟
    • کاشت مستقیم در باغچه رایج است، اما به دلیل سرعت رشد اولیه آهسته پیاز، نشا کردن در محیط داخلی (حدود ۸ تا ۱۰ هفته قبل از آخرین یخبندان) می‌تواند به تولید پیازهای بزرگ‌تر و زودتر کمک کند.
    • اگر نشا می‌کنید، بذرها را در سینی نشا یا گلدان‌های کوچک بکارید و پس از اینکه نشاها به اندازه یک مداد نازک شدند و خطر یخبندان برطرف شد، آن‌ها را به باغچه منتقل کنید.
  • فاصله بین هر بذر یا گیاه چقدر باشه؟
    • برای کاشت بذر مستقیم: بذرها را در ردیف‌هایی با فاصله ۳۰ تا ۴۵ سانتی‌متر از هم بکارید. بذرها را با فاصله حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر از هم بپاشید.
    • تنک کردن: پس از جوانه‌زدن و بزرگ شدن نشاها، آن‌ها را تنک کنید (گیاهان اضافی را حذف کنید) تا گیاهان باقی‌مانده حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر از هم فاصله داشته باشند. این کار فضای کافی برای بزرگ شدن غده پیاز را فراهم می‌کند.
  • آیا برای جوانه زدنش نور میخواد یا تاریکی؟ بذرهای پیاز برای جوانه‌زنی به نور خاصی نیاز ندارند، پس پس از کاشت، روی بذرها را با خاک بپوشانید.
• مراقبت‌های اولیش چیه؟
  • چقدر و چطوری آبش بدیم بعد از کاشت؟ بعد از کاشت، خاک را کاملاً آبیاری کنید. تا زمان جوانه‌زدن، خاک را همیشه مرطوب نگه دارید، اما نه خیس و غرقاب.
  • چند روز طول میکشه تا جوانه بزنه؟ حدود ۷ تا ۱۴ روز.

مراقبت‌های بعد از جوانه زدن و استقرار

• چقدر آب میخواد؟ متوسط. پیاز به آبیاری منظم نیاز دارد، به خصوص در طول دوره‌های خشک و زمانی که غده‌ها در حال رشد هستند. خاک باید همیشه مرطوب باشد، اما هرگز غرقاب نشود. در اواخر فصل رشد و نزدیک به برداشت، آبیاری را کاهش دهید تا پیازها بهتر خشک شوند و ماندگاری بیشتری داشته باشند.
• چقدر نور میخواد؟ آفتاب کامل. پیاز برای بهترین رشد و تولید غده‌های بزرگ، نیاز به آفتاب کامل و مستقیم (حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید در روز) دارد.
• چه دمایی براش مناسبه؟ پیاز دمای خنک تا معتدل را دوست دارد. رشد غده‌ها در دمای بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد بهترین است.
• کود لازم داره؟ بله، پیاز یک گیاه پرمصرف است. پس از استقرار و شروع رشد فعال، می‌توانید هر ۳ تا ۴ هفته یک بار از یک کود متعادل یا کود غنی از فسفر و پتاسیم (مخصوص سبزیجات ریشه‌ای) استفاده کنید. از کودهای نیتروژن بالا در مراحل پایانی رشد غده خودداری کنید، زیرا باعث رشد برگ به جای غده می‌شود.
• هرس کردن میخواد؟ خیر، پیاز نیازی به هرس خاصی ندارد.
• آفات و بیماری‌های رایجش چیه؟ پیاز ممکن است دچار شته، تریپس، مگس پیاز و بیماری‌های قارچی مانند سفیدک دروغین یا زنگ پیاز شود. تناوب زراعی، تهویه خوب و مراقبت مناسب به پیشگیری از این مشکلات کمک می‌کند.

برداشت

• کی آماده برداشت میشه؟ پیازهای کاشته شده از بذر معمولاً حدود ۱۰۰ تا ۱۷۵ روز پس از کاشت، آماده برداشت می‌شوند.
• نشانه‌های آماده شدن برای برداشت: زمانی که برگ‌های پیاز شروع به زرد شدن و خم شدن می‌کنند (حدود نیمی از برگ‌ها افتاده باشند)، نشانه‌ای است که پیاز آماده برداشت است.
• چطوری برداشتش کنیم؟
  • چند روز قبل از برداشت، آبیاری را قطع کنید تا پیازها کمی خشک شوند.
  • پیازها را با احتیاط از خاک بیرون بکشید. اگر خاک سفت است، می‌توانید از یک چنگال باغبانی برای شل کردن خاک اطراف پیاز استفاده کنید.
• بعد از برداشت چطوری نگهش داریم؟
  • خشک کردن (Curing): پس از برداشت، پیازها را به مدت ۱ تا ۳ هفته در مکانی خشک، خنک، دارای تهویه خوب و دور از نور مستقیم خورشید (مانند ایوان سرپوشیده یا گاراژ) قرار دهید تا کاملاً خشک شوند. این فرآیند باعث می‌شود پوست پیاز سفت شده و ماندگاری آن افزایش یابد.
  • نگهداری طولانی‌مدت: پس از خشک شدن کامل، ساقه‌ها و ریشه‌های اضافی را کوتاه کنید و پیازها را در سبدهای مشبک، کیسه‌های توری یا جوراب‌های قدیمی در مکانی خنک، تاریک و خشک نگهداری کنید.